Data: |
2 stycznia 2011 r. |
Temat: |
Mowa zależna - podstawy |
Nierzadko zdarza się, że chcemy zrelacjonować czyjąś wypowiedź, używając własnych słów, a nie cytując wiernie tego, co ktoś powiedział. Na przykład zamiast:
możemy chcieć powiedzieć:
Spójrzmy na poniższe przykłady.
Mowa niezależna | Mowa zależna |
John said: "I am busy." John powiedział: "Jestem zajęty." |
John said (that) he was busy. John powiedział, że jest zajęty. |
Mary said: "I didn’t do it." Mary powiedziała: "Ja tego nie zrobiłam." |
Mary said (that) she hadn’t done it. Mary powiedziała, że tego nie zrobiła. |
Peter said: "I will always love her." Peter powiedział: "Zawsze będę ją kochał." |
Peter said (that) he would always love her. Peter powiedział, że zawsze będzie ją kochał. |
Mowa zależna nie sprawiałaby większych problemów, gdyby nie fakt, że po transformacji zdania z mowy niezależnej na mowę zależną następuje zmiana czasu, co zostało zasygnalizowane w tabeli pogrubioną czcionką.
Nie chcę ograniczać wyjaśnień tego zagadnienia do szkolnych regułek o "cofaniu czasów" i dlatego trochę szerzej spojrzymy na to zjawisko. Do naszych rozważań weźmiemy zdanie John said he was busy. Pierwsza część zdania (John said - John powiedział), zarówno w języku polskim, jak i angielskim, jest w czasie przeszłym. Różnica pojawia się w drugiej części zdania, gdzie w języku angielskim mamy czas przeszły (he was busy), a w języku polskim pozostaje czas teraźniejszy (on jest zajęty).
Zastanówmy się, dlaczego tak się dzieje w języku angielskim. Wyobraźmy sobie, że rozmawiam chwilę z Johnem z samego rana, ale mówi mi, że jest zajęty i musi już iść. Po południu spotykam Mary i wspominam jej, że rano widziałem się z Johnem, ale długo z nim nie rozmawiałem, bo powiedział, że jest zajęty. Pomyślmy przez chwilę... Czy faktycznie John jest zajęty w chwili, gdy rozmawiam o tym z Mary? Moja rozmowa z Johnem odbyła się rano i wtedy rzeczywiście John był zajęty (przynajmniej tak twierdził), ale teraz, gdy mamy już popołudnie, to tak naprawdę nie wiem, czy John jest zajęty czy nie.
Skoro nie wiem, czy John jest teraz zajęty czy nie, to rozsądniej jest powiedzieć zdanie John said he was busy. Z tego zdania dowiadujemy się, że John był zajęty wtedy, gdy to mówił. Gdy relacjonujemy jego wypowiedź, nie wiemy, jak obecnie przestawia się sytuacja, ponieważ od tamtego momentu coś mogło się zmienić. To jest właśnie wyjaśnienie zagadki "cofania czasów" w mowie zależnej w języku angielskim. Oczywiście, jeżeli zdanie główne jest w czasie teraźniejszym (John says zamiast John said), to zdanie podrzędne nie zmienia czasu, czyli John says he is busy.
Zestawmy w tabeli transformacje zdań w poszczególnych czasach.
Mowa niezależna | Mowa zależna |
John said: "I work hard." | John said he worked hard. |
John said: "I am working hard." | John said he was working hard. |
John said: "I have worked hard." | John said he had worked hard. |
John said: "I have been working hard." | John said he had been working hard. |
John said: "I worked hard." | John said he had worked hard. |
John said: "I was working hard." | John said he had been working hard. |
John said: "I will work hard." | John said he would work hard. |
John said: "I will be working hard". | John said he would be working hard. |
John said: "I am going to work hard." | John said he was going to work hard. |
John said: "I must work hard". | John said he had to work / must work hard. |
John said: "I can work hard." | John said he could work hard. |
John said: "I may work hard." | John said he might work hard. |
John said: "I shall work hard." | John said he should work hard. |
Bez zmiany czasu: | |
John said: "I had worked hard." | John said he had worked hard. |
John said: "I had been working hard." | John said he had been working hard. |
John said: "I would/could/might/should work hard." | John said he would/could/might/should work hard. |
Jak widać, w przypadku czasów Past Perfect i Past Perfect Continuous oraz czasowników modalnych would, could, might, should nie dokonuje się transformacji, ponieważ nie byłoby możliwości "cofnięcia czasu".
W mowie zależnej nie tylko czasy podlegają transformacji.
Mowa niezależna | Mowa zależna |
this | that |
these | those |
here | there |
now | then |
today | that day |
tonight | that night |
this week/month/year | that week/month/year |
tomorrow | the next day, the following day, the day after |
tomorrow morning | the next morning, the following morning, the morning after |
the day after tomorrow | in two days |
next week/month/year | the following week/month/year |
last night | the night before, the previous night |
yesterday | the day before, the previous day |
the day before yesterday | two days before |
two days/months/years ago | two days/months/years before |
last week/month/year | the previous week/month/year |
W dzisiejszym odcinku przedstawiłem podstawy mowy zależnej. Przed Wami jeszcze okresy warunkowe w mowie zależnej, reporting verbs oraz informacje o sytuacjach, w których nie ma konieczności zmieniania czasów.
Spis tematówPoprzedni tematNastępny temat
Komentarze do tego tekstu możesz znaleźć na forum.
© 2004-2024 Jacek Tomaszczyk & Piotr Szkutnik